In maart 2017 is meesterchoreograaf en Hagenaar Jiří Kylián 70 jaar geworden. Dit wordt groots gevierd met Celebrating Kylián! waarin, door heel 2017 heen, alle aspecten van zijn kunstenaarschap belicht worden. Al zijn grote choreografieën zijn terug in Den Haag.

Les Ballets de Monte Carlo werd in 1985 opgericht door prinses Caroline van Monaco, die hiermee de tijden van de legendarische Ballets Russes de Monte-Carlo (1932-1940) als het ware wilde doen herleven.

Al sinds oud-NDT-danser Jean-Yves Esquerre in 1987 de artistieke leiding van het gezelschap op zich nam, bestaat er een nauwe band tussen de groep en Jiří Kylián. Een band die onder Jean-Christophe Maillot — sinds 1993 artistiek directeur — nog verder versterkt is.

Bij zijn dertigjarige bestaan vierde het gezelschap triomfen met een volledig Kylián-programma. Dit programma, bestaande uit Bella Figura, Gods and Dogs en Chapeau, is nu te zien in Celebrating Kylián!

Bella Figura

Bella Figura, in 1995 gemaakt voor Nederlands Dans Theater I, geldt als een artistieke mijlpaal in het oeuvre van Jiří Kylián. ‘Bella Figura’ betekent in het Italiaans niet alleen ‘mooi lichaam’, maar staat ook voor het ‘ophouden van de schone schijn’ — iets wat dansers in feite voortdurend doen. Dit inspireerde Kylián om zich te verdiepen in de ‘twilight zone’: het gebied tussen ‘performen’ en jezelf zijn, kunst en kunstmatigheid, dromen en realiteit. Kylián zette zijn choreografie op een collage van renaissance- en barokmuziek, die opmerkelijk mooi combineert met zijn eigentijdse danstaal, rijk aan details en kleine, geïsoleerde bewegingen. Het resultaat is ongrijpbaar, raadselachtig — een ballet dat je als een betoverende droom over je heen moet laten komen.

Gods and Dogs

De tweede choreografie, Gods and Dogs (NDT2, 2008) was een van de laatste werken die Kylián als huischoreograaf voor ‘zijn’ Nederlands Dans Theater creëerde. Het werd bekroond met de Zwaan voor ‘meest indrukwekkende dansproductie’. Kylián onderzoekt in dit stuk de onderliggende motieven die ons ertoe brengen ons te kleden en gedragen zoals we doen. Ons hele leven dragen we kleding als een masker, steeds opnieuw aangepast aan de situatie en de mening van anderen. Wat zit er in de kieren van ons brein wat wérkelijk ons handelen bepaalt, lijkt hij zich af te vragen. Het resultaat is een donker, indringend werk waarin hij vier paren laat schitteren op muziek van Beethoven en Dirk Haubrich. Zijn karakteristieke watervlugge bewegingstaal, vol plotse uithalen en accenten, is ditmaal minder gepolijst, rauwer, maar opnieuw onnavolgbaar inventief.

Chapeau

Chapeau, tot slot, is een bruisend en feestelijk gelegenheidswerk op muziek van onder meer Prince, gemaakt voor het vijfentwintigjarige troonjubileum van koningin Beatrix in 2005. Kylián neemt met dit ballet ‘zijn petje af’ voor alles wat de voormalige koningin voor Nederland én de Nederlandse dans betekend heeft. Daarbij putte hij inspiratie uit haar omvangrijke hoedencollectie, waaruit in de choreografie zo’n twintig replica’s te zien zijn. Chapeau is vrolijk, geestig, uitbundig, maar vormt met zijn focus op zelfs het meest minutieuze detail tegelijkertijd een enorme uitdaging voor zelfs de beste dansers.