Met voorstellingen in Rotterdam, Arnhem Amsterdam vraagt het Vlaams theatergezelschap Action Zoo Humain dit najaar aandacht voor de onderbelichte, koloniale erfenis van de human zoo. Ook Nederland stelde tot diep in de 20ste eeuw duizenden mannen, vrouwen en kinderen als ‘exotisch’, ‘wild’ en ‘primitief’ tentoon in zogenaamde ‘mensentuinen’.  

Met de eerste Waarheidscommissie ooit in Nederland maakt het Vlaams theatergezelschap Action Zoo Humain dit onderbelichte deel uit de koloniale geschiedenis van Nederland zichtbaar. Naar voorbeeld van de ‘Waarheids- en Verzoeningscommissie’ uit Zuid-Afrika en in samenwerking met culturele partners in Nederland komt De Waarheidscommissie in de periode van 4 oktober t/m 4 november 2023 naar Rotterdam, Arnhem en Amsterdam.

Minister-president Mark Rutte bood recent zijn excuses aan voor het slavernijverleden. De Waarheidscommissie pakt daarop door en gaat aan de slag met hetgeen er na de fameuze komma zou kunnen volgen. Het combineert dans, theater en getuigenissen tot een bijzondere belevenis en gaat na in hoeverre de human zoo vandaag nog steeds het maatschappelijke denken beïnvloedt.

Verplaats je in de gevoelswereld van de organisatoren, tentoongestelde volkeren en leergierige bezoekers. Woon hun getuigenissen in woord, dans en muziek bij. Voormalig politica Kathleen Ferrier en Mpho Tutu, dochter van de recent overleden Zuid-Afrikaanse aartsbisschop Desmond Tutu, leiden als voorzitters alle getuigenissen in goede banen. De Waarheidscommissie was al te zien in Gent, Antwerpen, Brussel en Kaapstad.

De problematische nieuwsgierigheid naar het ‘exotische’ en het ‘onbekende’ bepaalde de manier waarop de mensen tentoongesteld werden als ‘primitief’ en ‘achterlijk’. In De Waarheidscommissie worden in woord, muziek en beweging de effecten van deze human zoos op de huidige samenleving uitgezocht.

Kun je stellen dat  de geschiedenis van ‘mensentuinen’ vandaag de dag nog doorwerkt? Denk bijvoorbeeld aan het etnisch profileren door politie, het toeslagen schandaal bij de belastingdienst, maar ook het ‘onschuldig’ delen van beeldmateriaal op social media van die ‘exotische’ reis. Liggen deze voorbeelden niet simpelweg in het verlengde van de denkpatronen die achter de human zoos schuil gaan?

In De Waarheidscommissie gaat het publiek samen met gasten, sprekers en performers op zoek naar antwoorden. Wat onthouden we en wat niet? Hoe ga  je om met historisch onrecht? Is er herstel mogelijk en op welke manier?