Welke gevaren liggen er op mijn pad? Hoe kan ik mijn tegenstander misleiden? Hoe denkt mijn vijand – en wie is die vijand eigenlijk? Deze vragen zijn het uitgangspunt van de internationale kunstmanifestatie Gimme Shelter – forten en ficties in Laagland.

Drie schitterende forten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Stelling van Amsterdam vormen voor het eerst in het tweehonderdjarig bestaan van de linies het decor van drie thematisch verwante tentoonstellingen, die zich concentreren op het fictieve aspect van strijd en verdediging: op militaire ficties. In ‘Gimme Shelter‘ komen kunst, landschap, geschiedenis en erfgoed samen.

‘Gimme Shelter’ laat werk zien van bijna vijftig kunstenaars. Er worden vijftien nieuwe werken gemaakt, met als blikvanger op elk fort een verbeelding van de Joint Strike Fighter – de militaire fictie van onze tijd. Meer dan dertig kunstenaars, onder wie Johan Grimonprez, Allora & Calzadilla, Trevor Paglen, Lida Abdul en Akram Zaatari, laten bestaand werk zien dat soms nog nooit eerder is getoond in Nederland.

Deze hedendaagse kunst – films, beeldhouwwerken, geluidssculpturen, foto’s, installaties en tekeningen – wordt aangevuld met zeldzaam historisch beeldmateriaal uit de archieven van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid in Hilversum en het Nederlands Instituut voor Militaire Historie in Den Haag. De drie forten liggen in een sprookjesachtige omgeving die zelf ook fictie is gebleven. De forten werden gebouwd om Nederland te beschermen, maar zijn nooit écht in werking geweest en werden uiteindelijk door de tijd ingehaald.

In KunstFort Asperen (Acquoy) ligt in de expositie Brief aan mijn vijand de nadruk op de microkosmos van een soldatengemeenschap en de constructie van een vijandbeeld. In Kunstfort bij Vijfhuizen staat in Strijdtoneel het spel-aspect van strijd centraal, zoals in spellen en games, strategie en survival-tactieken. En in Fort Nieuwersluis, dat na de Tweede Wereldoorlog onder andere dienst deed als atoombunker, worden in Verborgen Krachten geheimhouding, verborgenheid en het schuilen belicht.

Naast deze drie deeltentoonstellingen vinden er ‘liniebrede’ evenmenten plaats in de vorm van prepping courses, SOS-shops en andere activiteiten. Een breed publiek – van kunstliefhebbers tot erfgoedtoeristen, van jong tot oud – zal zich aangesproken voelen door ‘Gimme Shelter’ dat één van de kroonjuwelen vormt van het jubileum 200 jaar Nieuwe Hollandse Waterlinie.