In de Oude Kerk in Amsterdam is de eerste Nederlandse solotentoonstelling van de Schotse geluidskunstenaar Susan Philipsz (Glasgow, 1965) te zien. Als uitgangspunt voor dit nieuwe werk nam Philipsz de muziek van Jan Pieterszoon Sweelinck. ‘s Lands beroemdste componist werd 400 jaar geleden in de Oude Kerk begraven. Na talrijke bezoeken aan de kerk en uitgebreid artistiek onderzoek, presenteert Philipsz nu tot en met 28 maart 2022 haar context-specifieke geluidsinstallatie The Fall.

Als het aan het calvinisme had gelegen, waren alle orgels na de Beeldenstorm (1566) uit de kerken verdwenen. Dankzij Sweelinck, die als stadsorganist dagelijks in de Oude Kerk speelde, bleven de orgels echter behouden. Sweelinck legde na de Reformatie de basis voor openbare orgelconcerten. Jonge organisten uit heel Europa kwamen naar Amsterdam om les van hem te krijgen. Dit najaar markeert het 400ste sterftejaar van de vermaarde componist. Philipsz’ werk zoekt daarbij aansluiting. Met bewerkingen van Sweelincks muziek verkent ze de unieke akoestiek van het oudste gebouw van Amsterdam. Ze ontwikkelde een vocaal stuk dat losjes gebaseerd is op Sweelinck’s werk Mein junges Leben hat eind End. In deze nieuwe compositie klinkt een dalende toonladder die aanzwelt en een gevoel van ineenstorting, fragmentatie en afwezigheid oproept.

Door haar eigen stem in een monumentale omgeving te laten klinken, gaat Philipsz dieper in op de architectuur en ruimte om van de Oude Kerk. De installatie maakt de monumentale omgeving op een nieuwe manier zichtbaar. Philipsz: “Zingen is bijna een sculpturale ervaring. Het maakt je bewust van je innerlijke ruimte en wat er door je eigen stem gebeurd als je geluid in een ruimte projecteert. Ik ben vooral geïnteresseerd in de emotionele en psychologische eigenschappen van geluid en hoe het kan worden gebruikt als een middel om het individuele bewustzijn te veranderen.”

Voor de collegekamer van de Oude Kerk heeft Philipsz een apart werk gemaakt: een geluidssculptuur van een aantal orgelpijpen, die door de adem van de kunstenaar de ruimte leven in lijken te blazen.

Philipsz studeerde sculptuur aan de Duncan of Jordanstone College of Art in Dundee en voltooide een master in fine art aan de University of Ulster. Sindsdien is haar werk wereldwijd op tal van plekken te zien geweest. Een greep: de Internationale Biënnale van Melbourne in 1999, de Triennal of British Art in Tate Britain in 2003, de 16e Biënnale van Sydney in 2008. In 2010 kreeg ze de opdracht om een werk te maken voor het Solomon R. Guggenheim Museum in New York. In 2013 was werk van Philipsz opgenomen in ‘Soundings: A Contemporary Score’, de allereerste grote tentoonstelling van geluidskunst in het Museum of Modern Art in New York City. In 2010 won ze de Turner Prize. Het was de eerste keer dat deze prestigieuze award werd toegekend aan een geluidswerk.

Philipsz wordt geluidsarchitect genoemd. In haar werkt houdt ze zich bezig met het opnieuw arrangeren en interpreteren van bestaande muziekstukken die verbonden zijn met de geschiedenis en verhalen van een plek. Philipsz onderzoekt de ruimtelijke eigenschappen van geluid, met zijn emotionele en cognitieve dimensies. In haar installaties die op specifieke geografische locaties worden afgespeeld en waarin haar eigen, ongeoefende stem klinkt, gebruikt zij geluid om een ​​bewustzijn bij de luisteraar op te wekken en om hun perceptie van zichzelf op een bepaalde plaats en tijd tijdelijk te veranderen.